Warmtepompen voor appartementen: dit zijn de aandachtspunten
Ook om appartementen te verwarmen is een warmtepomp een duurzame keuze, maar het is helaas wel geen one-size-fits-all-kwestie. Welke aandachtspunten belangrijk zijn en welke overwegingen het verschil maken, zetten we graag uiteen in dit artikel.
De soorten warmtepompen voor een appartementsgebouw
Op de vraag welke soort warmtepomp ideaal is voor je project, bestaat er eigenlijk niet meteen een kant-en-klaar antwoord. Het komt erop aan om verschillende factoren af te wegen om tot de meest interessantste installatie te komen.
De water-water-warmtepomp
De water-water-warmtepomp of geothermische warmtepomp onttrekt warmte uit de bodem of het grondwater. Omdat ze in de meeste gevallen het hoogste rendement opleveren, zijn ze erg populair als collectieve oplossing voor appartementen. Water/water zal in de winter namelijk vooral het hoogste rendement geven, aangezien de temperatuur van de warmtebron (in de grond) dan altijd hoger is dan de buitentemperatuur. Voor hoge en grotere appartementsgebouwen met weinig grondoppervlakte zijn ze minder geschikt, aangezien er dan vaak te weinig ruimte vrij is om de nodige boringen uit te voeren.
De lucht-water-warmtepomp
Ook deze warmtepompen, die gebruik maken van omgevingslucht, zijn een veelvoorkomende (individuele) oplossing voor appartementen. Hun rendement ligt meestal iets lager dan dat van de geothermische warmtepompen omwille van ons Belgisch klimaat. Deze warmtepompen leveren namelijk het beste rendement wanneer de buitentemperatuur hoger is dan tien graden, maar dat is verwaarloosbaar van de warmte dat we in tijd en vermogen nodig hebben t.o.v. de koudste maanden
in januari en februari. De grootste uitdaging bestaat hier wellicht uit de plaatsing en het tegemoetkomen aan de geluidsnormen van de warmtepomp en buitenunits.
De hogetemperatuurswarmtepomp
Deze warmtepompen zijn volop in ontwikkeling. Extra isolatie en een lagetemperatuur-afgiftesysteem zoals vloerverwarming zijn hier niet langer nodig, zodat een gasketel één op één kan worden vervangen. Bijzonder aan de warmtepomp is het koudemiddel CO₂. De combinatie met een buffervat maakt het geschikt voor woningverwarming.
De warmtepomp collectief of individueel installeren?
Wanneer je kiest voor een warmtempomp kan je ze collectief of individueel per appartement installeren. Welk systeem interessanter is, hangt af van project tot project.
Individuele installatie: ieder appartement zijn eigen warmtepomp
Voor de meeste bouwprojecten is een individuele lucht-water-warmtepomp een logische keuze. Elk toestel is aangesloten op de elektrische installatie van het desbetreffende appartement en de bewoners zijn zelf verantwoordelijk voor het onderhoud. Belangrijk nadeel: individuele warmtepompen brengen al snel een web van leidingen en kabels met zich mee dat door de verschillende buitenunits loopt.
Collectieve installatie: één warmtepomp voor alle wooneenheden
Collectieve verwarming is in bepaalde gevallen (zoals bij hoogbouw) een interessantere piste. Dankzij de opkomst van ESCO’s en het middenspanningstarief is er voor collectieve systemen steeds meer mogelijk.
Meer weten over de verschillen en voordelen van individuele en collectieve installaties? Lees dan het artikel “Hoe warmtepompen in een appartementsgebouw installeren: individueel of collectief?”
Ga op zoek naar bruikbare restwarmte
Het loont altijd de moeite om bij aanvang van je project meteen op zoek te gaan naar de meest interessante verwarmingsbronnen in de buurt. Kan je bijvoorbeeld de restwarmte gebruiken van nabijgelegen industrieterreinen, riolen (riothermie) of rivieren (aquathermie)? Voor ieder appartementsgebouw zijn verschillende oplossingen en configuraties mogelijk. Bij Van Marcke Engineering werken we steeds op jouw maat. Dankzij onze hydraulische simulaties hoeft de zoektocht naar de beste oplossing voor jouw project nooit lang te duren.
Moet de warmtepomp ook koelen?
De meeste warmtepompen verwarmen niet alleen, vaak hebben ze ook een verzegelde knop om hun koelfunctie in te schakelen. De EPB-regelgeving vraagt daarbij wel om geschikte infrastructuur: het hele leidingnet van de installatie moet erop voorzien zijn, zodat er geen sprake is van corrosie of lekken door de condens. In nieuwe appartementsgebouwen is het dus een haalbare en waardevolle investering, maar oudere appartementen hebben vaak niet de mogelijkheid om deze nodige en ingrijpende renovaties - plaatsing van condensaflaten en gespecialiseerde isolatie - uit te voeren. Om (passief) te koelen is een water-water-oplossing ideaal, aangezien de bodem altijd fris en koel is. Luchtwatersystemen zijn eerder afgeraden om te koelen, vanwege hun hoog elektriciteitsverbruik.
Tip!
Ontwerp de binneninstallatie van een wooneenheid in functie van de warmtepomp. Een warmtepomp gekoppeld aan hogetemperatuurradiatoren kan, maar niet om te koelen. Bovendien is het niet energie-efficiënt. De radiatoren hebben dan onvoldoende afgiftevermogen en zullen gaan druppen. Een warmtepomp rendeert het meest op lage temperatuur zoals vloerverwarming: hoe lager de temperatuur, hoe zachter de warmtepomp kan draaien.
Sanitair warm water
In tegenstelling tot gaswandketels, hebben warmtepompen meestal een zuiniger, maar beperkter vermogen. Bovendien zijn ze bijna standaard voorzien van een buffervat waarin ze een extra hoeveelheid warm water opslaan voor later gebruik. Het vat neemt wat meer ruimte in beslag, maar zorgt voor een hoger rendement. De compressor kan langer aan een stuk blijven draaien, waardoor de warmtepomp zichzelf niet steeds aan en uit hoeft te schakelen, wat veel meer energie vraagt. Zo verkleint de verbruikspiek.
Om de warmte in het buffervat te accumuleren, heeft een warmtepomp wel wat tijd nodig. Afhankelijk van het waterverbruik van de bewoners per wooneenheid, speelt de dimensionering van het buffervat dus wel een belangrijke rol. Om de ideale afmetingen te bepalen, kijk je best naar deze elementen:
- De gemiddelde duur van een douchebeurt in jouw appartementsgebouw.
- Het aantal gewenste douchebeurten per tijdseenheid.
- Het aantal liter dat per minuut en aan welke temperatuur per wooneenheid uit de tappunten moet stromen.
Tip!
Heel wat installateurs en projectleiders trappen in de val van standaardiseren of overdimensioneren. Niet elk appartement heeft namelijk dezelfde noden. Overdimensioneren komt het rendement en de levensduur van de compressor niet ten goede.
Bij een collectieve oplossing vlakt dat automatisch uit, maar bij de individuele aanpak kies je beter voor flexibiliteit, door per wooneenheid meerdere opties te voorzien.
