Warmtepompen in nieuwbouw en renovatie: een overzicht

Warmtepompen bij renovatie: een overzicht van de regelgeving en warmtepompkeuze

De focus op energie-efficiënte in bestaande woningen neemt toe. Dit heeft directe gevolgen voor de installatie van verwarmingssystemen. 

1. De wetgeving voor warmtepompen bij renovatie

Momenteel geldt er in Vlaanderen geen directe verplichting om bij renovatieprojecten een warmtepomp te installeren. Maar de regelgeving rond energieprestatie van gebouwen (EPB en EPC) speelt een belangrijke rol. 

• De renovatieplicht: hoewel een warmtepomp op zich niet verplicht is bij renovatie, wordt er wel van de (nieuwe) woningeigenaar verwacht dat de energieprestatie van de woning binnen de 6 jaar na aankoop verbeterd wordt tot minstens energielabel D. De installatie van een warmtepomp kan hierbij een significante bijdrage leveren. Het is belangrijk dat je jouw klanten hierover informeert en de potentiële impact van een warmtepomp in dit scenario benadrukt. 
• Subsidies en premies: de Vlaamse overheid biedt diverse subsidies en premies aan voor de installatie van warmtepompen bij renovatie. Deze zijn allemaal gebundeld onder ‘Mijn VerbouwPremie’. Zorg ervoor dat je voldoende weet over de actuele voorwaarden en bedragen. Eén van de voorwaarden van jouw klanten om deze premie voor een warmtepomp te bekomen is namelijk dat hun installateur RESCert is en dus een bekwaamheidsattest voor de installatie van warmtepompen kan voorleggen. Dit certificaat nog niet in handen? Schrijf je in voor een opleiding in ons Van Marcke College. 

2. Soorten renovatie en de implicaties voor warmtepompen

De aard van de renovatie heeft invloed op de mogelijkheden en de regelgeving rondom de installatie van een warmtepomp, alsook op de meest geschikte types. 

Gewone renovatie

Bij een gewone renovatie, waarbij een bestaande verwarmings- of cv-installatie aanwezig is en toe is aan vervanging, kan de keuze voor een warmtepomp een interessante optie zijn om de energie-efficiëntie te verbeteren.

• Lucht/water warmtepompen: dit is vaak de meest toegankelijke optie bij renovatie, aangezien er geen ingrijpende grondwerken nodig zijn. Het is wel belangrijk om de compatibiliteit met de bestaande afgiftesystemen (radiatoren, vloerverwarming, …) te beoordelen. Bij oudere woningen met traditionele radiatoren kan een hoogtemperatuur lucht/water warmtepomp een overweging zijn, al is het energetisch gezien vaak efficiënter om tegelijkertijd te investeren in lage temperatuur afgiftesystemen. 
• Hybride warmtepomp: een hybride warmtepomp (combinatie van een lucht/water warmtepomp met een gascondensatieketel) kan een interessante tussenoplossing zijn bij renovatie. Hierdoor kan je de bestaande radiatoren behouden. De gascondensatieketel springt dan weer bij tijdens piekmomenten of wanneer de warmtepomp minder efficiënt werkt. 
• Lucht/lucht warmtepomp: vooral bij renovatie waar er geen watergedragen centraal verwarmingssysteem aanwezig is, of waar men een snelle en relatief eenvoudige oplossing zoekt voor zowel verwarming als koeling, kan een lucht/lucht warmtepomp interessant zijn. Deze systemen bestaan uit één of meerdere binnenunits en een buitenunit. Ze zijn relatief eenvoudig te installeren en kunnen per ruimte de temperatuur regelen. Hoewel ze niet altijd als volwaardige vervanging van een centraal verwarmingssysteem gezien worden, kunnen ze wel een betekenisvolle bijdrage leveren aan de energie-efficiëntie en het comfort, zeker in combinatie met andere energiebesparende verwarmingssystemen. 

Ingrijpende energetische renovatie

In dit scenario zijn de energieprestatie-eisen doorgaans hoger, waardoor de keuze voor een efficiënte warmtepomp nog belangrijker wordt. Lucht/water is hier vaak het meest aangewezen, in combinatie met een goede isolatie en lage temperatuur afgiftesystemen. Ook lucht/lucht warmtepompen kunnen in bepaalde gevallen een rol spelen. 

3. Belangrijke aandachtspunten voor de professionele installateur bij renovatie

• Analyse bestaande verwarmingsinstallatie: voer een grondige analyse uit van de bestaande verwarmingsinstallatie en de isolatiewaarde van de woning om het meest geschikte type warmtepomp te bepalen. 
• Afstemmen afgiftesysteem: adviseer jouw klanten over de noodzaak en de voordelen van het aanpassen van het afgiftesysteem voor een optimale werking van de warmtepomp. 
• Geluidsniveau: hou rekening met het potentiële geluidsniveau van de buitenunit van lucht/water warmtepompen, zeker in dichtbebouwde omgevingen. 

Regelgeving warmtepompen bij nieuwbouw: must-haves en types

In de context van nieuwbouwprojecten in Vlaanderen is de installatie van een warmtepomp verplicht door de strenge regelgeving. Als installateur is het belangrijk dat je de specifieke eisen en voorschriften kent die van toepassing zijn op nieuwbouwwoningen. 

1. De energieprestatieregelgeving voor nieuwbouw

In nieuwbouwprojecten is de installatie van een warmtepomp verplicht. Je kan bijna ook niet anders want hernieuwbare energie is cruciaal om aan de huidige en toekomstige E-peileisen te voldoen. 

2. Aanbevolen warmtepomptypes voor nieuwbouw

• Lucht/water warmtepompen: een populaire en vaak kostenefficiënte keuze voor nieuwbouwwoningen. Ze zijn relatief eenvoudig te installeren en kunnen efficiënt verwarmen en (indien omkeerbaar) koelen in combinatie met lage temperatuur afgiftesystemen zoals vloerverwarming. 
• Water/water of geothermische warmtepompen: als de grondcondities gunstig zijn, bieden water/water warmtepompen de hoogste efficiëntie en een zeer stabiele werking doorheen het jaar. De hogere initiële investering wordt vaak gecompenseerd door lagere energiekosten op lange termijn. Dit is zeker een interessante optie voor bouwheren die streven naar een maximale energie-efficiëntie. Daarbovenop kan de woning passief gekoeld worden, wat wil zeggen dat er geen compressor aan te pas komt. Door passief te koelen, steek je ook de warmte uit de woning terug in de grond, waardoor jouw bron ‘opgeladen’ wordt voor de winter. 

3. Belangrijke aandachtspunten voor de professionele installateur bij nieuwbouw

• Vroege planning: betrek de keuze van het warmtepompsysteem in een vroeg stadium van het bouwproces om een optimale integratie met de rest van de installaties te garanderen. 
• Optimale afstemming: zorg voor een perfecte afstemming van de warmtepomp op de isolatiewaarde van de woning en het gekozen afgiftesysteem. 
• Koelmogelijkheid: een omkeerbare warmtepomp is van onschatbare waarde voor actieve koeling in de zomer. 
• Kwaliteit en betrouwbaarheid: kies voor gerenommeerde merken en modellen om een lange levensduur en een betrouwbare werking te garanderen. 

Door jouw expertise in de verschillende types warmtepompen te combineren met jouw kennis van de regelgeving, kan je als professionele installateur extra klanten winnen en hen de meest geschikte en efficiënte verwarmingsoplossing bieden.